Czym jest dobrowolne poddanie się karze?
Dobrowolne poddanie się karze jest jedną z kilku możliwości zakończenia postępowania karnego w drodze porozumienia. Oskarżony może złożyć wniosek o wydanie wyroku i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego. W tym przypadku treść przyszłego wyroku uzgadnia się z sądem. Zgodę na takie zakończenie sprawy musi wyrazić prokurator. Pokrzywdzony wystarczy, że nie wniesie sprzeciwu. Celem takiej regulacji z art. 387 kpk jest możliwość szybkiego zakończenia procesu. W przypadku skutecznego złożenia wniosku postępowanie dowodowe na rozprawie ogranicza się tylko do przesłuchania oskarżonego.
Wniosek o dobrowolne poddanie się karze
Wniosek o dobrowolne poddanie się karze można złożyć do zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie. Za takie przesłuchanie uważane jest również odczytanie poprzednio złożonych wyjaśnień przez nieobecnego na rozprawie oskarżonego. Wniosek można złożyć tylko co do przestępstw, za które grozi maksymalnie do 15 lat więzienia. Są to wszystkie występki. Zbrodnie tylko takie, za które grozi pozbawienie wolności do lat 15. Wniosek może być ustny na rozprawie lub pisemny. Złożyć go może oskarżony osobiście lub za pośrednictwem swego obrońcy. Można też wnioskować do sądu o wyznaczenie obrońcy z urzędu w celu sporządzenia i złożenia wniosku o dobrowolne poddanie się karze.
Elementy wniosku o dobrowolne podanie się karze
Wniosek o dobrowolne poddanie się karze musi zawierać określenie rodzaju i wysokości kary. Jeżeli jest to kara pozbawienia wolności musi być określona jej wysokość i np. dodatkowo warunkowe zawieszenie wykonania kary na określony okres próby. W przypadku grzywny należy wskazać liczbę stawek i wysokość stawki. Wszystko to musi być zgodne z przepisami kodeksu karnego określającymi kary za poszczególne przestępstwa. Wniosek nie może zmieniać kwalifikacji prawnej danego czynu. We wniosku określa się też przedmiot przepadku oraz wysokość odszkodowania lub zadośćuczynienia dla poszkodowanego. Może też zawierać postanowienia co do poniesienia kosztów procesu.
Warunki uwzględnienia wniosku o dobrowolne poddanie się karze
Sąd może uwzględnić wniosek, jeżeli jest on zgodny z kodeksem karnym, a jego zapisy co do kary są adekwatne w świetle materiałów postępowania przygotowawczego. Może uzależnić jego uwzględnienie od dokonania wskazanej zmiany. W przypadku potrzeby porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym co do naprawienia szkody lub zadośćuczynienia, sąd może wyznaczyć na ich wniosek odpowiedni termin i zarządzić przerwę lub odroczenie rozprawy. Na rozprawę musi przyjść prokurator i wyrazić zgodę. Pokrzywdzony może nie przychodzić, skoro wystarcza jego brak sprzeciwu. Wniosek będzie zaakceptowany, jeżeli dodatkowo cele ogólne procesu karnego zostaną spełnione. Należą do nich m.in. trafne zastosowanie środków przewidzianych przez prawo karne wobec sprawcy przestępstwa oraz uwzględnienie prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego.
Czy oskarżony musi być obecny na rozprawie?
Oskarżony może przyjść i złożyć wyjaśnienia albo nie przychodzić i załatwić sprawę za pośrednictwem adwokata. Wtedy przesłuchanie zastępuje odczytanie wyjaśnień złożonych przez oskarżonego poprzednio w postępowaniu przygotowawczym, czyli śledztwie lub dochodzeniu. Tak samo, gdy oskarżony przyjdzie, a jednak odmówi składania wyjaśnień. Wtedy odczytuje się protokół jego poprzednich wyjaśnień i także można skorzystać z dobrowolnego poddania się karze.
Czy przyznawać się do winy przy dobrowolnym poddaniu się karze?
Co do zasady formalnie przyznanie się do winy nie jest konieczne. W praktyce jednak jest potrzebne, gdyż do uwzględnienia wniosku okoliczności przestępstwa i wina oskarżonego nie mogą budzić wątpliwości. W przypadku nieprzyznawania się takie wątpliwości pojawiają się z istoty rzeczy i stanowią zwykle przeszkodę do wydania wyroku w tym trybie. Podobnie, gdy oskarżony przyznaje się, a okoliczności sprawy temu przeczą.
Skutki dobrowolnego poddania się karze
W przypadku spełnienia wszystkich warunków i uwzględnienia wniosku sąd wydaje normalny wyrok skazujący. Nie może zastosować warunkowego umorzenia sprawy bądź umorzenia zwykłego. Można złożyć apelację, ale jest ona ograniczona do zarzutów naruszenia prawa materialnego lub procesowego oraz tzw. bezwzględnych podstaw odwoławczych. Sąd może naruszyć przepis kodeksu karnego i np. wymierzyć karę ponad limit ustawowy lub orzec sprzecznie z przepisami kpk, np. niezgodnie z zaakceptowanym wnioskiem. Nie można apelować co do błędu w ustaleniach faktycznych lub rażącej niewspółmierności kary, skoro oskarżony zgodził się na swoje sprawstwo i wymierzoną karę zaś okoliczności czynu i wina zostały uznane za niebudzące wątpliwości.
Wycofanie wniosku o dobrowolne poddanie się karze
Wniosek o dobrowolne poddanie się karze może zostać wycofany w każdym czasie do wydania wyroku przez sąd pierwszej instancji. Nie ma żadnych przeszkód. Wtedy rozprawa toczy się dalej normalnie na zasadach ogólnych. Podobnie, gdy wniosek nie zostanie uwzględniony przez sąd z uwagi na brak aprobaty co do jego treści, brak zgody prokuratora lub sprzeciw pokrzywdzonego.
Czy warto dobrowolnie poddawać się karze?
Każda sytuacja wymaga odrębnego rozważenia. Jeżeli dowody są mocne, warto zastanowić się nad złożeniem takiego wniosku i uzyskaniem łagodniejszego wyroku niż po przeprowadzeniu na rozprawie wszystkich dowodów. Podobnie, jeżeli oskarżony chce wyłącznie fizycznie uniknąć odsiadki zaś ukaranie np. grzywną lub pozbawieniem wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary jest dla oskarżonego do zaakceptowania.
Trzeba mieć na uwadze, że samo złożenie wniosku o dobrowolne poddanie się karze, nawet jeżeli nie będzie on przez sąd zaakceptowany może wpłynąć na przebieg rozprawy. Sąd po prostu może nabrać przeświadczenia, że oskarżony jest winny, skoro złożył taki wniosek. Jeżeli więc celem jest uniewinnienie nie warto wniosku składać.
Pomoc w złożeniu wniosku o dobrowolne poddanie się karze
Jeżeli potrzebujesz pomocy w złożeniu wniosku o dobrowolne poddanie się karze, zachęcam do kontaktu. Mogę przeprowadzić Cię przez cały proces, dbając o Twoje prawa i interesy. Mogę pomóc w ocenie sytuacji prawnej, sporządzeniu wniosku, negocjacjach z prokuratorem oraz reprezentowaniu Twoich interesów w sądzie.
